मोजमस्ती, युवा जनजाति अनि ...............

३ दिन अघिको कुरो, बेलुकीको ७ बजेतिर डेरा नजिकैको छिमेकी घरमा लोड सेडिङको बेला टोलै उज्यालो हुनेगरी आगो बल्यो । कतै आगलागी पो भयो कि भन्ने शंका पलायो र त्यतैतिर चासो मोडियो । आँगनको एक छेउमा चाङ लागेको वियरको कार्टुन र मासुका परिकारमा आँखा पुग्यो । हेर्दा हेर्दै एकपछि अर्को गर्दै मोटरसाइकल बाट युवाहरु ओइरिन थाले । लगभग ३०-३५ जनाको समूहमा प्रायजसो मंगोल अनुहारमा सिफ एक महिला अनुहार । साथमा गिटार र निर्धक्कसँग गीत गाइरहेका थिए । वरपरका कैयौँ छिमेकीहरुको निद्रा खोसेर, एसएलसीको तयारीमा जुटेका विद्यार्थीको माझमा विहानको ४ बजी सक्दासम्म पनि मोजमस्तीको क्रम जारी हुँदा लाग्यो 'क्या हदै सम्मको बिन्दास पारा' ।

गाउँमा हुँदा त थाहा थिएन । शहरको वातावरणमा घुलमिल हुने क्रममा धरानमा शिवरात्रीको दिन घरघरबाट दाउरा बटुलेर आगो बालेर आलु पोल्दै खाने चलन दिमागमा ताजै छ । आगोको राप र उज्यालोले त्यही कुराको स्मरण पनि भयो । रातभरको अनिँदोमा आँखा करकराए पनि नयाँ पत्रिका हेरे । 'सन्तानको जीवन सहज बनाएर उनीहरुलाई परनिर्भर नबनाउनुहोस्' भन्ने रोबर्ट ए. हेनलेनको भनाई पढ्‍दा निकै घत पर्‍यो । नेपालमा जन्मिएर विदेशतिरै हुर्के बढेका ती युवाको चासो मोजमस्ती र घुमघाममा भन्दा अन्यत्र पर्दै परेन । देशमा चलिरहेको विभिन्न आन्दोलन, बन्द, हडताल, चुनावी माहौल र त्यसले सृजना गरेको सकारात्मक र नकारात्मक स्थिति भित्रै भएपनि उनले त्यसको स्वाद चाखेनन् । न त त्यसप्रति कुनै चासो नै राखे । घुमफिर र मोजमस्तीको लागि भनेरै लाख रुपैयाँको व्यवस्था उतैबाट अभिभावकले गरिदिएका ले पनि उनको मनोकामना पुरा भयो ।

नेपालकै विभिन्न गाउँठाउँका अत्यन्तै पिछडिएका आदिवासी जनजातिहरु, आर्थिक आयआर्जनकै लागि दिनदिनै विदेशिने युवा, अहिलेको संविधान सभामा आफ्नो हकहितको सुनिश्चितताको लागि दौडधुप गर्ने समुह, विभिन्न कुराको अभाव झेल्दै विहान-बेलुकी छाक टार्नमै व्यस्त आम नेपाली । यी सब कुरादेखि कोषौ टाढा रहेका ती युवा खानदानी व्यापारी या कुनै ठूलै पद ओगट्ने खलक हैनन् । पूर्वी नेपालका भूपू सैनिकका सन्तान हुन् । यहाँ प्रसङ्गबस अभिभावकको आडमा मस्तीमा रमाउँने जनजाति समुदायका युवा वर्गको वास्तविक पात्रका प्रतीक बन्न पुगेका छन् उनी ।

अनेकौ हण्डर खेप्दै जीवन भोगेका अभिभावकले आफ्नो सन्तानले कुनैपनि खालको दु:ख र कष्ट भोग्न नपरोस भन्ने सोच्नु, सन्तानको खुशी पुरा गर्नु र भविष्य बनाउनको लागि आर्थिक रुपमा सवल बन्नु र बनाउनु सबैको आवश्यकता र चाहना दुवै हो । आर्थिक रुपले सवल भएका अभिभावकहरुले सुख सुविधा भोगको लागि सन्तानले अपनाएको बाटो सही या गलत छ ? विभिन्न आवश्यकता परिपूर्तिको खातिरदारी गर्ने क्रममा सन्तानले के कुरा ग्रहण गरिरहेको छ ? र कुन हदसम्मको आवश्यकताको परिपूर्ति गरिदिनु उचित हुने भन्ने बारेमा सोच विचारै नगरीकन खुरु खुरु पैसा खर्चनु र बढी मात्रामा स्वतन्त्रता दिनु कति उचित हुन्छ ? हिजोसम्म आफैले भोगेर ल्याएको दु:खबाट टाढा राख्ने नाममा देशकाल, परिस्थिति र आम नागरिकको वास्तविक जीवनबाट अनभिज्ञ राख्नु कत्तिको फाइदाजनक छ ? यसबारेमा अभिभावकले सोच्नैपर्छ । साथै सुधिवा भोग गर्न पाउने भाग्यमानी युवा वर्गले पनि सही कुरालाई सही रुपमै सदुपयोग गर्ने बानीको विकास गर्नैपर्ने देखिन्छ ।

पोहोरको शिवरात्रीको दृश्य सम्झँदा मनै सिरिङ्ग हुन्छ । एका विहानै पशुपति क्षेत्रको दृश्यावलोकन गर्न गइयो । तर त्यहाँबाट टाउको दुख्ने गरी गाँजा, भाङको गन्ध र त्यही चिजप्रति युवा-युवतीहरुको उदेक लाग्दो मोहको छाप दिमागमा बोकेर फर्किनु पर्‍यो । एकातिर धार्मिक आस्था र शिवको तथाकथित महिमा र अर्कोतिर 'शिवजीको प्रसाद' नामक 'जिनिस' खुलेआम लेनदेन, सेवन गर्ने सुअवसरको कारण निकै नै भीडभाड लाग्ने गर्छ हरेक साल । मैले नियाल्दाखेरी शिवजीको प्रसाद ग्रहण लिप्त युवा-युवतीहरु (धेरै मात्रामा मंगोल अनुहारका), उही विन्दास शैलीमा भेटिन्छन् । मानौ उनीहरुको चरम सन्तुष्टिको विन्दु त्यही जिनिस सेवन पश्चात मिलिरहेको छ । त्यसबाहेक पनि अनेक दृश्य देख्न पाइन्छ । खै यी सबलाई के भन्ने ? नेपाली संस्कृति या संस्कृति भित्र मलजल गरिएको विकृति ?

लेखिका: कैलाश राई, ठूलोदुम्मा, भोजपुर
Address:
Kailash Rai
Martin Chautari
Thapathali, Kathmandu, Nepal
0977-01-4238050, 01-4102027
www.martinchautari.org.np
http://kailashkokuti.blogspot.com